Kijk vandaag de dag om je heen en je ziet vrijwel gegarandeerd iemand met een wit overhemd. Het is niet meer weg te denken uit de hedendaagse garderobe en is in verschillende prijsklassen beschikbaar. Het is hét ideale basis kledingstuk voor mannen en vrouwen en zelfs de meeste kinderen hebben een wit overhemd in de kast hangen.
Nog niet eens heel lang geleden wat het witte overhemd veel meer dan alleen een kledingstuk. Het gaf aan in welke sociale klasse iemand hoorde. ´white collar´, witte boorden voor de managers en ´blue collar´, een blauwe kraag voor de arbeiders op de werkvloer. Ook voor die tijd was het al een indicatie van rijkdom om een stralend wit overhemd te dragen. Immers alleen de rijke lieden konden het veroorloven hun overhemd vaak genoeg te laten wassen.
Wat is precies de geschiedenis van het hedendaagse witte overhemd? In dit artikel leggen we je er van alles over uit. Lees hier hoe het witte overhemd is ontstaan.
- Het ontstaan van het witte overhemd
- De geschiedenis van het witte overhermd
- Hoe stralender, hoe rijker
Echt vroeger, het ontstaan van het witte overhemd
Het witte overhemd is al zo oud als de weg naar Rome. Eigenlijk ouder nog. Het is een van de oudste kledingstukken die we kennen.
In het ouder Egypte werd het overhemd over het hoofd heen aangetrokken. Het had toen veel weg van een poncho met alleen een gat voor het hoofd. Laten kwam me op het idee om ook de zijkanten dicht te maken. Hoewel we nog ver weg zijn van het button down overhemd, is dit de allereerste voorloper.
Veel later, zo rond de middeleeuwen, had het overhemd nog steeds veel weg van die oud Egyptische ´poncho´. We weten van die tijd dat er in Europa tijdens de zomer linnen gedragen werd, om lekker koel te blijven bij hoge tempraturen. En dat tijdens de koudere dagen in de winters juist wol werd gebruikt. Opvallend genoeg was dit voor de hele maatschappij hetzelfde. Arbeiders, de adel en zeelieden droegen vrijwel dezelfde soort stoffen, weliswaar van wisselende kwaliteit.
Vanaf dan gaat de ontwikkeling van het overhemd snel, mede doordat de stoffer steeds fijner worden en er steeds meer wereldwijde handel gedreven wordt. Waardoor er verschillende ´mode´ invloeden en stoffen hun intrede doen.
Recentere geschiedenis van het witte overhemd
Heel lang was het overhemd dus vooral praktisch. Een soort onderhemd eigenlijk die als eerste laag tussen de huid en ´wat daarna kwam´ diende. Nog altijd had de knoopsluiting zijn intrede niet gedaan. Het was daarom noodzakelijk het gat voor het hoofd ruim te houden en te sluiten met een soort veter of touwtje.
Na de eerste wereldoorlog wordt een volledige knoopsluiting de norm. Hierdoor kon het gat voor het hoofd beter aansluiten en kon er meer vorm aan het overhemd zelf worden gegeven. De introductie van deze knoopsluiting heeft lang geduurd, want het was in 1871 al door Brown, Davies & Co geregistreerd.
Rond 1950 worden de overhemden met korte mouwen voor het eerst op de markt gebracht. Voor die tijd een zeer gewaagd (en geslaagd) concept.
Tien jaar later verschijnen er voor het eerst overhemden met borstzakjes. Tot die tijd is het gebruikelijk altijd een colbert, of minimaal een gilet, te dragen. Die traditie verdwijnt van het toneel. Het borstzakje is een slim alternatief om toch een aantal dingen te kunnen opbergen.
Hoe stralender, hoe rijker
Hoe hagelwitter het overhemd van de man in kwestie, hoe rijker hij was. Dat had meerdere redenen:
- Alleen de rijke elite had genoeg geld om hun overhemd vaak te kunnen (laten) wassen.
- Alleen mensen met geld hadden genoeg overhemden om vaak van overhemd te kunnen wisselen.
- De rijkere mensen hadden hielden hun handen vaak schoon tijdens het werken. Ze hoefden niet met zware zakken te sjouwen, of hun handen (en overhemd) vuil te maken aan werken op het land. De kans dat je overhemd dan witter bleef, was natuurlijk groot.
Een ander verschil tussen de verschillende sociale klassen was dat de overhemden voor de armen vaak thuis gemaakt werden door een moeder, vrouw of zus en regelmatig werden doorgegeven aan broertjes en neefjes. Deze overhemden waren weliswaar stevig en duurzaam, maar het model en mooie afwerking was vaak ver te zoeken.
De rijken ging naar een kleermaker en hadden daarom fijnere overhemden die wat mooier in elkaar zaten.
Het witte overhemd als dubbeldienst
Niet alleen als statussymbool en qua stof heeft het witte overhemd veel ontwikkeling door gemaakt. Ook de functie van het overhemd is veranderd. Hoe is de functie van het witte overhemd veranderd?
Heel lang deed het overhemd namelijk dubbeldienst als ondergoed. Als je overhemden ziet van voor halverwege de 19e eeuw, zal je zien dat de panden vrij lang zijn. Die werden in de broek gestopt en dienden tegelijk als ondergoed.
Om die reden was het ook heel lang ´not done´ om in gezelschap je overhemd te laten zien. In de gouden eeuw droegen de rijke mensen bont versierde jasjes om hun overhemd te bedekken. Alleen de kraag, die vaak ook redelijk uitbundig was, werd laten zien.
Ook later, toen de colberts hun intrede hadden gedaan was het nog ongebruikelijk om je hele overhemd te laten zien. Iedereen droeg een driedelig pak. Deed je, bij wijze van uitzondering, je colbert uit. Dan had je altijd nog je gilet om er ´gekleed´ uit te zien.
En de kraag? Hoe is die ontstaan?
Het witte overhemd is niet compleet zonder stralend witte kraag. Maar hoe is die kraag ontstaan? Je hebt al gelezen dat er, voor de volledige knoopsluiting, vooral een groot gat zit, waar we tegenwoordig de kraag zien.
Lange tijd werd dat gat dichtgesnoerd en gebruikte de elite uitbundige kragen met plooien en versiersels. Om de ruimte tussen de nek en de kraag te dichten werd een soort sjaaltje gebruikt, wat ´jabot´ werd genoemd. Die raakt uit de mode als de kragen weer wat minder extravagant worden.
In 1827 is een zekere Hannah Montague uit New York klaar met telkens het hele overhemd van haar man –op de hand- wassen, alleen omdat de kraag vies is. Het is veel en vervelend werk. Ze vindt de afneembare kraag uit. Een zakenman, Ebenezar Brown pakte dit idee op en rolde het commercieel uit. Al snel lopen vrijwel alle mannen met witte overhemden met afneembare manchetten en kragen. Maar met de introductie van de wasmachine verdween hiervoor de noodzaak. En bestond het overhemd weer uit een stuk.
Bron: http://theconversation.com/the-story-of-the-mens-white-shirt-26312
